Γλαύκωμα

Τι είναι το γλαύκωμα;

Το γλαύκωμα αποτελεί ένα σύνολο οφθαλμικών παθήσεων το οποίο προοδευτικά μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση. Βλάπτει το οπτικό νεύρο, το οποίο συνδέει τα μάτια με τον εγκέφαλο και του μεταφέρει τις οπτικές πληροφορίες. Η μη έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία του γλαυκώματος μπορεί να οδηγήσει άμεσα σε απώλεια της όρασης έως και τύφλωση.

Υπάρχουν πολλοί προδιαθεσικοί παράγοντες του γλαυκώματος. Κοινός παρονομαστής όλων είναι η αύξηση της πίεσης στο εσωτερικό του οφθαλμού (ενδοφθάλμια πίεση) σε επίπεδα μη ανεκτά για το οπτικό νεύρο. Το υγρό που παράγεται μέσα στο μάτι, το υδατοειδές υγρό, είναι υπεύθυνο για την ενδοφθάλμια πίεση. Η παραγωγή και η αποχέτευση του υδατοειδούς υγρού βρίσκεται σε μια αρμονική – συνεχή ροή ανανέωσης διαμέσου ενός αποχετευτικού συστήματος που εντοπίζεται στη “γωνία” μεταξύ κερατοειδούς και ίριδας. Οποιαδήποτε ανωμαλία στη ροή τους υδατοειδούς υγρού οδηγεί σε αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης και κατά συνέπεια σε βλάβη του οπτικού νεύρου.

Υπάρχουν άτομα τα οποία παρότι έχουν σχετικά υψηλή ενδοφθάλμια πίεση δεν παρουσιάζουν ποτέ γλαύκωμα και άτομα με φυσιολογική πίεση τα οποία έχουν γλαυκωματικές αλλοιώσεις. Αυτή η μορφή του γλαυκώματος ονομάζεται χαμηλής τάσης ή γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης.

Η ανάπτυξη γλαυκώματος ουσιαστικά εξαρτάται από το επίπεδο της πίεσης που μπορεί να ανεχθεί το οπτικό νεύρο, χωρίς να υποστεί βλάβη. Το επίπεδο αυτό είναι διαφορετικό για κάθε άτομο. Για τον λόγο αυτό μια γενική εξέταση των ματιών και των οπτικών νεύρων είναι πολύ σημαντική. Μπορεί να βοηθήσει τον οφθαλμίατρό σας να καθορίσει το επίπεδο της πίεσης του ματιού που είναι φυσιολογικό για σας.

Ποιοι είναι οι κυριότεροι τύποι γλαυκώματος;

Ο πιο συνηθισμένος τύπος γλαυκώματος. Στο γλαύκωμα ανοικτής γωνίας, έστω και αν η “γωνία” μεταξύ κερατοειδούς και ίριδας είναι “ανοιχτή”, το υδατοειδές υγρό διέρχεται πολύ αργά μέσω του συστήματος παροχέτευσης. Δεδομένου ότι το υγρό συσσωρεύεται, η πίεση στο εσωτερικό του οφθαλμού αυξάνεται σε ένα επίπεδο που προκαλεί βλάβη στο οπτικό νεύρο. Είναι ένας σιωπηλός κλέφτης της όρασης, γιατί ενώ το μάτι μπορεί να φαίνεται απολύτως φυσιολογικό, χωρίς πόνο και χωρίς εμφανή αλλαγή στην όραση, με την πάροδο του χρόνου αποκαλύπτεται η μη αναστρέψιμη καταστροφή που έχει υποστεί.

Συμπτώματα:
Στα πρώτα στάδια αυτής της κατάστασης, μπορεί να μην υπάρχουν καθόλου συμπτώματα, τα οποία μέχρι να εμφανιστούν, η κατάσταση μπορεί να είναι αρκετά προχωρημένη και μη αναστρέψιμη. Η απώλεια της όρασης με το χρόνιο γλαύκωμα μπορεί να αρχίσει να επηρεάζει την περιφερική (πλάγια) όραση ενός ατόμου πράγμα όχι και τόσο εύκολα αντιληπτό στην αρχή. Μπορεί επίσης να εμφανιστεί απώλεια όρασης σε σχήμα τόξου λίγο πάνω ή κάτω από το κέντρο όταν κοιτάζετε «ευθεία». Εάν το γλαύκωμα αφεθεί χωρίς θεραπεία, η περιοχή αυτή εξαπλώνεται τόσο προς τα έξω όσο και προς τα μέσα. Το κέντρο του πεδίου επηρεάζεται τελευταίο, έτσι ώστε τελικά να γίνει σαν να κοιτάς μέσα από ένα μακρύ σωλήνα, η λεγόμενη «όραση μέσα σε τούνελ».

 

Παρουσιάζει έντονη ξαφνική αύξηση της πίεσης των ματιών, η οποία μπορεί να είναι πολύ οδυνηρή. Αυτός ο τύπος γλαυκώματος εμφανίζεται όταν η παροχέτευση του παραγόμενου υγρού εμποδίζεται λόγω στενής γωνίας (ανάμεσα σε κερατοειδή και ίριδα). Εμφανίζεται συνήθως σε υπερμέτρωμες. Χρήζει άμεσης αντιμετώπισης γιατί μπορεί να οδηγήσει σε τύφλωση μέσα σε διάστημα ολίγων ωρών.

Συμπτώματα:
Σε μερικά άτομα, αυτή η κατάσταση παρουσιάζεται με μια σειρά από ήπια συμπτώματα, τα οποία συχνά εμφανίζονται το βράδυ λόγω της διεύρυνσης της κόρης σε μειωμένο φωτισμό και σε σκοτεινούς χώρους. Στα αρχικά στάδια, παρατηρούνται χρωματιστά δαχτυλίδια γύρω από τα λευκά φώτα και υπάρχει η αίσθηση δυσφορίας στο μάτι. Σε κάποιες περιπτώσεις, αυτή η κατάσταση μπορεί να προκαλέσει έντονη ερυθρότητα στο μάτι, σημαντική μείωση της όρασης και έντονη ζάλη και πονοκέφαλο. Μπορεί επίσης να συνοδεύεται με ναυτία και έμετο.

Μπορεί να παρουσιαστεί ως επιπλοκή άλλων ιατρικών παθήσεων ή κάποιας φαρμακευτικής αγωγής.
Ένα παράδειγμα ενός πολύ σοβαρού τύπου γλαυκώματος είναι το νεοαγγειακό γλαύκωμα, το οποίο εμφανίζεται σε άτομα με σακχαρωδη διαβήτη και αμφιβληστροειδοπάθεια ή μετά από θρομβώσεις αγγείων του αμφιβληστροειδούς.
Δευτεροπαθή γλαυκώματα συμβαίνουν επίσης λόγω πολύ προχωρημένου καταρράκτη (φακομορφικό, φακολυτικό), σε φλεγμονές του οφθαλμού (ραγοειδίτιδες), μετά από αιμορραγίες στο μάτι ή σοβαρούς τραυματισμούς.

Σε ορισμένα άτομα πιο ευαίσθητα, το γλαύκωμα ανοικτής γωνίας μπορεί να προκληθεί από τη χρήση, συνήθως παρατεταμένων, στεροειδών οφθαλμικών σταγόνων ή κορτικοστεροειδών. Στα άτομα με φυσικό αβαθή πρόσθιο θάλαμο η διεύρυνση της κόρης με σταγόνες κατά τη διάρκεια μιας οφθαλμολογικής εξέτασης μπορεί να οδηγήσει σε κλείσιμο της γωνίας αποστράγγισης και να οδηγήσει σε οξύ γλαύκωμα.

Συμπτώματα:
Ως εκ τούτου, οι τύποι συμπτωμάτων που εμφανίζονται με δευτερογενές γλαύκωμα μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με την αρχική κατάσταση. Στα πρώτα στάδια αυτής της κατάστασης, μπορεί να μην υπάρχουν συμπτώματα. Με την πάροδο του χρόνου, τα άτομα μπορεί να παρουσιάσουν θολή όραση και αίσθηση δυσφορίας στον οφθαλμό.

Αυτός ο τύπος γλαυκώματος παρουσιάζεται σε βρέφη και μικρά παιδιά.

Συμπτώματα:
Τα συμπτώματα που εμφανίζονται περιλαμβάνουν μεγαλύτερα από το κανονικό μάτια, υπερβολικά επίπεδα δακρύων και βλεφαρισμών, υψηλή ενδοφθάλμια πίεση, κοίλανση της οπτικής θηλής, αυξημένη ευαισθησία στο φως και θολερότητα του κερατοειδούς χιτώνα.

Ένας προληπτικός παιδοφθαλμολογικός έλεγχος είναι πάντα απαραίτητος.

Επειδή οι χρόνιες μορφές γλαυκώματος μπορούν να καταστρέψουν την όραση πριν εμφανίσουν οποιαδήποτε σημάδια ή συμπτώματα, πρέπει να γνωρίζετε αυτούς τους παράγοντες κινδύνου:
  • υψηλή ενδοφθάλμια πίεση
  • ηλικία άνω των 60
  • Αφροαμερικάνικη καταγωγή
  • οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος
  • διαβήτης, καρδιακές παθήσεις, υψηλή αρτηριακή πίεση, δρεπανοκυτταρική αναιμία
  • λεπτό πάχος κερατοειδή χιτώνα κεντρικά μύωπες
  • τραυματισμό στα μάτια ή να έχει προηγηθεί κάποια χειρουργική επέμβαση στα μάτια
  • λήψη κορτικοστεροειδών φάρμακων, ειδικά σταγόνες, για μεγάλο χρονικό διάστημα
  • υπνική άπνοια

Η διαγνωστική μελέτη του γλαυκώματος περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη σειρά οφθαλμολογικών εξετάσεων:

  • Μέτρηση Οπτικής Οξύτητας – καταγραφή όρασης σε διάφορες αποστάσεις.
  • Εξέταση Οπτικών Πεδίων – καταγραφή περιφερικής όρασης. Επιτρέπει στον οφθαλμίατρό σας να διαπιστώσει αν έχετε αρχίσει να χάνετε περιφερική όραση, που αποτελεί ένδειξη γλαυκώματος.
  • Εξέταση οπτικού νεύρου με διαστολή της κόρης (μυδρίαση) – με τη χρήση ειδικών σταγόνων γίνεται διαστολή της κόρης και με ειδικούς φακούς ο οφθαλμίατρος εξετάζει τον αμφιβληστροειδή σας και το οπτικό νεύρο για να διαπιστώσει αν υπάρχουν ύποπτες αλλοιώσεις και άλλες διαταραχές.
  • Γωνιοσκόπηση – με την χρήση ειδικού φακού γίνεται αξιολόγηση της γωνίας μεταξύ ίριδας και κερατοειδή.
  • Τονομέτρηση – μέτρηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, με την χρήση αναισθητικών σταγόνων, οι οποίες θα μουδιάσουν το μάτι και τα βλέφαρα για λίγα λεπτά.

  • Παχυμετρία κερατοειδούς – μέτρηση πάχους κερατοειδούς χιτώνα
  • Οπτική Τομογραφία Συνοχής (OCT) – ποσοτικές μετρήσεις του οπτικού νεύρου και των οπτικών ινών. Μας παρέχει πληροφορίες και τρισδιάστατες εικόνες υψηλής ανάλυσης με σκοπό την καλύτερη διάγνωση και αξιολόγηση της πορείας τυχόν αλλαγών στον οπτικό δίσκο.
  • OCT-αγγειογραφία – χαρτογράφηση και αξιολόγηση της μικροκυκλοφορίας του οπτικού νεύρου, για διάγνωση ισχαιμικών αλλοιώσεων και κακής κυκλοφορίας στην κεφαλή του οπτικού νεύρου. Αποτελεί νέα επαναστατική μέθοδο που υπόσχεται μεγαλύτερη ακρίβεια στη διάγνωση αλλά και στην παρακολούθηση του γλαυκώματος.

Η απώλεια της όρασης είναι μη αναστρέψιμη. Παρόλα αυτά το γλαύκωμα είναι μια νόσος η οποία μπορεί να ελεγχθεί, γι’ αυτό είναι πολύ σημαντική η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωσή της.
Ο στόχος της θεραπείας είναι να ρίξει την ενδοφθάλμια πίεση σε επίπεδο που είναι ανεκτή από τον οφθαλμό και, ως εκ τούτου, να αποτρέψει ή να επιβραδύνει περαιτέρω νευρική βλάβη και απώλεια της όρασης. Η θεραπεία μπορεί να συνεπάγεται τη χρήση φαρμάκων στα μάτια (σταγόνες), χαπιών (σπάνια), λέιζερ ή χειρουργικών επεμβάσεων.

Φαρμακευτική αγωγή – Η θεραπεία του γλαυκώματος συχνά αρχίζει με συνταγογραφούμενα φάρμακα σε μορφή χαπιών ή σταγόνων. Αυτά μπορούν να σας βοηθήσουν να μειώσετε την πίεση του ματιού μειώνοντας την ποσότητα υγρού που παράγεται ή βελτιώνοντας το ποσό παροχέτευσης του υγρού. Επειδή μερικά από τα κολλύρια απορροφώνται από την κυκλοφορία του αίματος, μπορεί να εμφανιστούν κάποιες ανεπιθύμητες παρενέργειες που δεν σχετίζονται με τα μάτια σας. Για να ελαχιστοποιήσετε αυτή την απορρόφηση, κλείστε τα μάτια σας για ένα έως δύο λεπτά μετά την τοποθέτηση των σταγόνων. Μπορείτε επίσης να πιέσετε ελαφρά στη γωνία των ματιών σας κοντά στη μύτη σας για να κλείσετε τον δακρυϊκό πόρο για ένα ή δύο λεπτά. Σκουπίστε τις άστοχες σταγόνες από τα βλέφαρα.
Εφαρμογή Laser Trabeculoplasty (SLT-ALT) – Σε ορισμένες περιπτώσεις, χρησιμοποιείται ως αρχική ή πρωτογενής θεραπεία για το γλαύκωμα ανοικτής γωνίας. Αυτή η διαδικασία είναι γρήγορη, σχετικά ανώδυνη και ασφαλής μέθοδος μείωσης της ενδοφθάλμιας πίεσης. Η επέμβαση αυτή γίνεται στο γραφείο του γιατρού σας ή στην κλινική. Πρόκειται για ένα μη θερμικό Yag Laser που χρησιμοποιεί βολές χαμηλής ενέργειας οι οποίες δρουν απευθείας στο αποχετευτικό σύστημα της γωνίας, προκαλώντας δομικές αλλαγές και αυξάνοντας τη λειτουργικότητά του. Το πλεονέκτημα είναι πως δεν διαταράσσει τους ιστούς του αποχετευτικού συστήματος. Όπως κάθε χειρουργική επέμβαση, η χειρουργική με λέιζερ μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες, όπως φλεγμονή. Ο γιατρός σας μπορεί να σας δώσει μερικές σταγόνες για τη μετεγχειρητική φλεγμονή, για λίγες ημέρες. Θα χρειαστεί να κάνετε αρκετές επισκέψεις παρακολούθησης για την πίεση του ματιού.
Συμβατική χειρουργική-τραμπεκουλεκτομή: Αν παρά τη χρήση φαρμάκων και εφαρμογών laser δεν υπάρχει ικανοποιητική επιτυχία στην ρύθμιση της ενδοφθάλμιας πίεσης, ακολουθεί η κλασική χειρουργική επέμβαση, κατά την οποία κατασκευάζεται χειρουργικά μια νέα τεχνητή δίοδος – άνοιγμα για την την παροχέτευση του υγρού από τον οφθαλμό. Αυτή η χειρουργική επέμβαση, που ονομάζεται τραμπεκουλεκτομή, εκτελείται στο χειρουργείο. Ένα μικρό κομμάτι ιστού απομακρύνεται για να δημιουργήσει ένα νέο κανάλι για την παροχέτευση του υγρού από τον οφθαλμό, το οποίο οδηγείται πλέον ανάμεσα στους οφθαλμικούς ιστούς, δημιουργώντας μια “φυσαλίδα διήθησης”. Για αρκετές εβδομάδες μετά τη χειρουργική επέμβαση, θα πρέπει να χρησιμοποιείτε σταγόνες στο μάτι για την αντιμετώπιση της μετεγχειρητικής φλεγμονής και την πρόληψη των λοιμώξεων. Η χειρουργική επέμβαση του γλαυκώματος έχει περίπου 80-85 % επιτυχία στη ρύθμιση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Αν το νέο άνοιγμα στενέψει, μπορεί να χρειαστεί και δεύτερη επέμβαση.
  • Συχνά το γλαύκωμα δεν παρουσιάζει συμπτώματα, γι’ αυτό ο τακτικός οφθαλμολογικός έλεγχος για έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία είναι η καλύτερη μέθοδος πρόληψης.
  • Είναι απαραίτητη η τακτική και συνεπής λήψη των φαρμάκων που σας έχει συστήσει ο οφθαλμίατρός σας, για την διατήρηση της όρασής σας και την σταθερότητα της υπάρχουσας κατάστασης.
  • Η κληρονομικότητα, η γήρανση, ο διαβήτης, η υπέρταση, οι αγγειακές παθήσεις, οι οφθαλμικές φλεγμονές και η χρήση κορτιζόνης αποτελούν κύριους προδιαθετικούς παράγοντες.
  • Εκτός από την τακτική άσκηση και τον ενεργό τρόπο ζωής, μπορείτε επίσης να μειώσετε τον κίνδυνο για γλαύκωμα, μη καπνίζοντας, διατηρώντας σωστό σωματικό βάρος και ακολουθώντας υγιεινή διατροφή.
  • Για τυχόν παρενέργειες από την φαρμακευτική αγωγή που σας έχει προταθεί, συμβουλευτείτε άμεσα τον οφθαλμίατρό σας.